Z okazji wyboru nowego papieża Leona XIV ukazują się na rynku czytelniczym sylwetki Ojca Świętego. Trzymam w ręku Biografię ilustrowaną wydawnictwa Biały Kruk oraz w skromnej zeszytowej formie wydanie Leon XIV. Habemus papam! (tłumaczenie z francuskiego Léon XIV. Le successeur inattendu, Paryż 2025), to aktualna prezentacja z przedmową kardynała Jean-Paula Vesco, który pyta: Jak to się stało, że od razu nie dostrzegliśmy cech kardynała Prevosta, które dziś są tak oczywiste?
Podobnie było po kanonizacji papieża Jana Pawła II, ukazało się wtedy wiele różnych opracowań, wspomnień, albumów z fotografiami, natomiast książka poetycka w całości poświęcona pamięci duchowej drogi przebytej z Papieżem-Polakiem bywa raczej rzadkością. Wydawnictwa bronią się przed publikowaniem poezji okolicznościowej, okazjonalnej, dlatego autorom ufającym w wartość swego dzieła pozostaje zrealizować wydanie nakładem własnym. Tak też uczynił ksiądz-poeta Wacław Buryła z poetycką monografią On – Jest (GS MEDIA, Wrocław 2014).
Autor kilkunastu tomików wierszy, m.in. wyboru Krople Nieskończoności (2000) opracowanego przez poetkę Mariannę Bocian – organizator Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego „O ludzką twarz człowieka” w Krośnicach, popularyzator poezji śpiewanej – tym razem skupił się na rachunku własnego sumienia, rysując też szerszą perspektywę wpływu nauki Ojca Świętego na postawę polskiego społeczeństwa w życiu codziennym, na wzajemne relacje ludzi, na ile „On” wśród nas jest. Refleksje te nie są zbyt optymistyczne, mówią więcej o braku niż bogactwie owocowania i czerpania z pozostawionej nauki ewangelicznej zgody na trud współodczuwania: „a w nas / coraz więcej popiołu”. Forma utworów składających się na okazały, starannie graficznie opracowany zbiór jest różnorodna, bliska zapiskom z osobistego notatnika. Znajdziemy w nim zdania klarowne, bez nadmiernej metaforyzacji, a pointy nie dające gotowych podpowiedzi o tym, co było nam dane i jaki ślad tej drogi w nas pozostał, na ile poruszył: „brałeś glinę słów / żeby wypalać z niej wzruszenie”; „wszędzie jest obecna twoja Nieobecność”.
Poeta zauważa, że papieskie „słowa – nie wyzbierane – / wiatr roznosi ciągle / na wszystkie strony świata”. Na okładce widnieje cytat z listu Jana Pawła II do artystów o wezwaniu do zbliżania się ku transcendencji poprzez piękno, zatem tomik wierszy księdza-poety jest aktem dziękczynnym za obecność myśli Duszpasterza w jego życiu, one nadają sens wznoszący ponad suche fakty i zadania konieczne: „Ludzie mówią: Jego już nie ma / a ja wiem że te słowa kłamią / bo nigdy nie umiera człowiek / który w sobie niósł oddech Boga”. Nie należy szukać w tych serdecznych strofach metafor zagadkowych czy kontrowersyjnych spostrzeżeń, autor postawił tu bowiem na świadectwo obecności i klarowność przekazu, kierując się zapewne wrodzonym poczuciem humoru i zdolnością do autoironii, gdy pisze: „co z tego że po raz kolejny / byłem na Placu św. Piotra w Rzymie / i z odległości kilkudziesięciu metrów spoglądałem na papieża // po ośmiu dniach pielgrzymowania / wróciłem do dawno uformowanej codzienności / która biegnie z językiem na brodzie / donikąd / za niczym // a Bóg / najzwyczajniej w świecie / przystanął”.
Dla Wacława Buryły papież to autorytet, ale też duchowy przyjaciel, idol, „wniebowzięty”, patron dobrych spraw, których na świecie wciąż za mało, zatem – nie zapominając o swoich obowiązkach katechety – nawołuje do przemiany na lepsze siebie i tych wszystkich, którzy zaniechali czynienia dobra. Przypomina swoimi wierszami zapamiętaną naukę, żeby nie poprzestawać w dążeniu do głębszego poznania siebie, stąd w jego wersach wiele powtórzeń i rytmów litanijnych: „słuchaliśmy – dziurawymi uszami // patrzyliśmy – dziurawymi oczami // kochaliśmy – dziurawymi sercami // teraz zostaliśmy sami – z naszymi marzeniami”. Poeta nawołuje do czuwania, gdy umilkną okolicznościowe akademie i wypalą się jubileuszowe znicze. Przekonuje pokora i skromność postawy narratora, który wątpi i pyta, szuka porady, zrozumienia, a przy tym ma świadomość niedoskonałości poetyckiego języka, w którym chciałby wypowiedzieć rzeczy ważne, mające źródło poza słowem. Kilkakrotnie pisałam o wierszach i działalności kulturotwórczej księdza Wacława i także te słowa ukazały się na łamach www.recogito.pologne.net tuż po wydaniu książki On – Jest w 2014 roku.
Dziś należy mieć nadzieję, że nowo wybrany papież – dyskretny i cierpliwy, niosący światu słowa pokoju – stanie się także dla współczesnych poetów twórczą inspiracją i poniosą jego myśli w metaforze, ukażą „ślad tej drogi” tak jak uczynił to duszpasterz z Krośnic. Leon XIV w pierwszych słowach skierowanych ku wiernym nawoływał do budowania mostów i nieustannego angażowania się w dialog.
Teresa TOMSIA
Teresa Tomsia – poetka, eseistka, animatorka kultury. Mieszka w Poznaniu.
Recogito, rok XXVI, wrzesień 2025