„To nie czas / zaprowadzi nas do Wieczności. / To wieczność / wrzuciła nas / w ten świat. / Poruszamy się / pomiędzy makietami. / Ze szczelin sączy się/ światło”.
Artystycznym wydarzeniem o zasięgu ogólnopolskim okazała się płyta „Ten inny świat” z wierszami poznańskiego poety Jerzego Łukasza Kaczmarka, które wokalnie i muzycznie interpretują znani muzycy, m.in. Tomasz Budzyński i Dariusz Malejonek, zespoły rockowo-punkowe Persona Non Grata, Nowomowa, Michał Wiraszko, Paweł Krawczyk, Dominik Kaczmarek i inni, czyli historia kultury polskiego rocka ostatnich dekad. Płyta została dołączona do „Toposu” 6/2023, obecnie dostępna w empikach z czasopismem, a wydawcą jest Instytut Książki w Krakowie.
Twórczość Jerzego Ł. Kaczmarka (13 XII 1964, Jarocin – 7 IV 2021, Poznań) jest znana czytelnikom paryskiego portalu, jego wiersze prezentowane były na łamach, interpretowane w esejach. Jednak mało kto wie, że miłośnik Hölderlina i Trakla, socjolog i homo religiosus był w młodości performerem i wraz z bratem Dominikiem wychowywał się wśród brzmień jarocińskich festiwali. Nie zapomnieli o nim dawni przyjaciele i do jego wierszy napisali muzykę, jakiej niegdyś wspólnie słuchali. Każdy z wokalistów w osobnym studio nagrywał piosenkę i miksował. Nad wydaniem całości czuwali Robert Kaźmierczak, miłośnik Jarocina, a także Krzysztof Kuczkowski, redaktor „Toposu”.
Na łamach „Recogito” nr 82 z 2017 roku Jerzy zamieścił rozmowę, którą wcześniej przeprowadził z Budzyńskim, pytając go o duchowe inspiracje w piosenkach i o znak krzyża, jaki nosi, co dla niego symbolizuje. Muzyk odpowiedział: Krzyż jest fantastycznym symbolem. Na przykład, jako energetyczny symbol, jest symbolem całego wszechświata, harmonii, życia – pion i poziom, pierwiastek męski i żeński i… – no i nie zapominajmy o Chrystusie.
Wiersze-piosenki Jerzego zapraszają do rozmowy o tym, co ważne w życiu człowieka szukającego drogi prowadzącej ku światłu, są odkrywaniem Drogi nad Drogami, uważnym spojrzeniem pozwalającym ujrzeć więcej niż doczesne doznania. Pozostawione przez poetę ślady rozważań, znaki, tropy zapraszają do wejścia w jego świat metaforycznych pytań o uniwersalny ludzki los i tajemnicę istnienia, w Herbertowski imperatyw „Idź!”: „Nadchodzi lato – / ale młodość nie powróci. / Gaśnie płomień drogi. / Są tylko ogniki, światła / białe błyski. / Idź! / Choćby niczego / nie było na horyzoncie. Idź!”. Dzięki muzykom, którzy dodali własne brzmienie i emocje, zostaje ocalony i upowszechniony tak wyrazisty poetycki głos.
Na portrecie w książeczce z tekstami przy płycie widzimy poetę patrzącego w głąb siebie, w ręku trzyma zbiór szkiców Z szarego notatnika (2015), z którego cytował fragmenty moich esejów, prowadząc nasz wspólny wieczór w Domu Literatury jesienią 2019 roku. Zdjęcie wykonane wtedy przez Eugeniusza Tomana powtarza się w wielu publikacjach pewnie dlatego, że w trafny sposób oddaje refleksyjny charakter Jerzego, jego skupienie i osobną ścieżkę we wspólnej drodze twórczych poszukiwań.
Zamysł poetyckiego opisania miejsca jednostki w rzeczywistości niepojętej, nieprzewidywalnej Jerzy Ł. Kaczmarek zrealizował w trzech poetyckich książkach: Przepowiednie. Z kręgu nocy i dnia (2015), Niewidzialny stygmat (2019) oraz w wydanym pośmiertnie zbiorze wierszy i epigramatów Aż do pierwszego słowa (2022). Te trzy zbiory poezji, szczególnie ostatni, można by nazwać jego duchowym testamentem – ze względu na podejmowany temat eschatologiczny, na stawianie pytań o „ten inny świat”, o cel istnienia i obecność sacrum w życiu człowieka. Miał odwagę pytać o sprawy najważniejsze dla wszechstronnego rozwoju jednostki. Pytaniami torował drogę ludziom zagubionym, aby nie tracili nadziei na odnalezienie prawdy wskazującej na duchowe potrzeby człowieka.
Skoro liryka i rock trwają w spójnym dialogu, to znaczy, że kultura otrzymała ożywczy impuls, a tomiki poety nie będą stały na półce, lecz trafią do rąk czytelników. Płyta rozpoczyna się mocnym uderzeniem, ukazującym chaos świata współczesnego, napierające zewsząd bodźce, jednak wśród piosenek znajdziemy także rockowe ballady, nastroje raggae budujące harmonię i dedykowane Jerzemu fragmenty muzyczne z refrenami w stylu poezji śpiewanej – to piękny gest ze strony muzyków, podkreśla Mirosława Kaczmarek, żona poety, kompozytorzy i wokaliści pamiętali, że Jurek cenił również tradycjonalny styl codziennego egzystowania i spotkania klubowe przebiegające w łagodnym wyciszeniu.
„Sen przeminął / budzi się dusza / pod powieką drgającej tęczy / noc drży we mnie”; „Odchodząc, nigdzie nie odchodzę”; „Błysk po drugiej stronie, odbicie w lustrze: / Die Welt ist die Erinnerung/ der Ewigkeit”.
Teresa TOMSIA
Teresa Tomsia – poetka, eseistka, animatorka kultury. Mieszka w Poznaniu.
Recogito, rok XXV, styczeń 2024
