Ośrodek Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II zorganizował 27 maja 2015 r. międzynarodową konferencję naukową pt. „Polacy i ich duszpasterze we Francji po II wojnie światowej”. Partnerami konferencji były: Biblioteka Uniwersytecka KUL oraz Sanktuarium Matki Bożej Królowej Świata – Opiekunki Ludzkich Dróg w Sokołowie Małopolskim. Patronat honorowy objęli: bp dr Wiesław Lechowicz, delegat Konferencji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Emigracji Polskiej oraz ks. infuł. Stanisław Jeż, rektor Polskiej Misji Katolickiej we Francji. W konferencji tej brałem udział i wygłosiłem referat pt.: „Ks. Czesław Wędzioch (1906-1982) jako duszpasterz, rekolekcjonista i misjonarz”. Uczestnikiem konferencji był też ks. prof. dr hab. Roman Dzwonkowski, który nakreślił okoliczności i szczegóły konfliktu między Polską Misją Katolicką we Francji a Ambasadą PRL w Paryżu w latach 1945-1947. Poniżej przedstawiam zarysy mojego referatu wygłoszonego podczas konferencji, pełny tekst zostanie opublikowany w materiałach pokonferencyjnych.
1. Najważniejsze informacje biograficzne
Ks. Czesław Wędzioch urodził się 5 lipca 1906 r. w Grabowie n. Prosną, w archidiecezji poznańskiej. Zmarł 30 kwietnia 1982 w Kiekrzu k. Poznania. Wykształcenie i formacja pallotyńska: szkoła powszechna w Grabowie, gimnazjum w Nakle n. Notecią i na Kopcu w Wadowicach 1918-24; obłóczyny 7 października 1924 r., pierwsza profesja 7 października 1926 r., wieczna profesja 7 października 1929 r.; studia filozofii w Wadowicach i Sucharach 1925-27, studia teologii na Gregorianum w Rzymie 1927-31, uwieńczone doktoratem z dogmatyki. Święcenia kapłańskie przyjął 20 lipca 1930 r. w Rzymie.
Działalność kapłańska: radca domu w Chełmnie 1931, socjusz II roku nowicjatu w Wadowicach 1932 i prefekt w gimnazjum Collegium Marianum 1932-34, rektor domu w Chełmnie 1934-38, przenosi się do Francji przy końcu 1937, rektor domu w Amiens 1938-40, delegat prowincjała dla pallotynów we Francji 1938-46, kierownik Polskiej Misji Katolickiej we Francji 1940-45 (rektor ad interim 1947), aresztowany przez gestapo w Paryżu 10 II 1941 i osadzony w więzieniu Santé, został zwolniony 31 maja 1941 r., rektor domu w Osny 1945-49, superior Regii Miłosierdzia Bożego 1949-52, organizator zjazdów katolickich w Osny 1945-81 (pierwsza niedziela lipca).
2. Działalność duszpasterska
Pierwsze miejsce w działalności kapłańskiej ks. Wędziocha zajmowało duszpasterstwo objazdowe. Misje ludowe i rekolekcje były ulubioną działalnością kapłańską ks. Wędziocha, i to od samego początku kapłańskiego życia, kiedy był jeszcze prefektem chłopców gimnazjum Collegium Marianum w Wadowicach na Kopcu, a później rektorem domu w Chełmnie, a szczególnie, gdy przyjechał w 1937 r. do Francji. Intensyfikuje się ono i osiąga swój szczyt, gdy przestaje pełnić urząd superiora regii w 1952 r. Teren jego działalności duszpasterskiej obejmował 10 diecezji w 9 departamentach Francji i 59 miejscowości. Do większych skupisk, gdzie żyli Polacy, dojeżdżał raz na tydzień, do innych raz w miesiącu lub też z okazji świąt wielkanocnych, bożonarodzeniowych i w listopadzie. Pragnął nie tylko podtrzymywać wiarę, ale ją ożywiać, by była siłą i motorem w życiu naszych rodaków we Francji. Jakże gorące były jego apele, wzywające rodaków do wzięcia udziału w tych misjach. W jednym z nich pisał: „Żywię głęboką nadzieję, że odpowiecie Ukochani Rodacy, z nie mniejszym zapałem religijnym na misyjne zaproszenie Waszych Czcigodnych duszpasterzy oraz na niniejszy apel znajomego Wam już misjonarza, bo już niejednokrotnie byłem wśród Was podczas wojny i okupacji … Wszystkich zapraszam na misje święte!”.
Ks. Czesław Wędzioch pozostawił po sobie liczne sprawozdania z tych objazdów. Dla ilustracji przytaczam tutaj fragmenty sprawozdań z maja 1952: „Sens – kościół St. Mathie, Bld. Maupeux, blisko katedry. Kościół służy wyłącznie dla Polaków, także że nazywany jest polskim kościołem. Nabożeństwo w każdą IV niedzielę miesiąca i w większe święta. Udział od 100 do 150 osób. Polacy bardzo życzliwi. Nocleg w seminarium duchownym (jest dwóch polskich kleryków – Brzostowscy)” (Dep. Younne).
„Dijon – w kaplicy sióstr III zakonu św. Franciszka, 7 rue Dubois. Nocleg u sióstr lub u Polaków. Dojazd 4 razy w roku. W kaplicy obraz i ołtarz MB Częstochowskiej. Jest też szkoła reżimowa. Nauczycielka Mme Dinet” (Dep. Côte d’Or).
„Sartrouville (w dekanacie Wersal). Nabożeństwo raz w miesiącu, w każdą III niedzielę miesiąca. O godz. 9.30 spowiedź przed nabożeństwem i Mszą św. Do Komunii św. przystępuje zawsze około 15 osób. W nabożeństwie uczestniczy od 50 do 80 osób. Od 1950 r. istnieje Bractwo Żywego Różańca (20 członkiń). Istnieje też PSL. W kościele znajduje się obraz Matki Bożej Częstochowskiej. Uroczystość poświęcenia odbyła się pięknie” (Dep. Seine).
„Les Mureaux. Nabożeństwo w każdą IV niedzielę miesiąca, o godzinie 8.00. Obecność około 30-50 osób. Nabożeństwa odbywają się od przeszło 20 lat. Kolonia (mieszkańcy) jest spokrewniona. Proszą na zmianę na obiady. Wyróżniają się p. Andrzejczak Michał i p. Wieczorek Dominik. Ksiądz francuski niestety nie bardzo dba o polskie nabożeństwo. Na nabożeństwo udziela bardzo mało czasu. Polacy trzymają się dość dobrze. Śpiewają pięknie na nabożeństwie. Do komunii św. przystępują nie za często” (Dep. Seine).
„Ks. Wędzioch zamierza w lipcu urządzić pielgrzymkę Polaków z Oise na kalwarię do Brasseuse. Warto będzie podtrzymywać to corocznie, dla ożywienia wiary. Niektóre części departamentu Oise można by zaliczyć do okręgów misyjnych. Nie brakuje pogan. Gdzieindziej panuje wielka obojętność religijna. Księża z niektórych miejscowości nie bardzo chętnie widzą polskiego księdza, tłumacząc się, że Polacy rozumieją już dobrze po francusku. Ale doświadczenie mówi co innego. Ks. Wędzioch pragnie przy pomocy biskupstwa lepiej zorganizować obsługę duszpasterską w dep. Oise” (Dep. Oise 16 V 1952).
Dla ożywiania wiary i polskości służyły ks. Wędziochowi pielgrzymki do najbliższych sanktuariów, a zwłaszcza do Fatimy, Lourdes, Częstochowy oraz wycieczki do Krakowa i Warszawy, które prowadził przez szereg lat. Pragnąc ratować Polaków od obojętności religijnej rozpoczął ks. Wędzioch od 1945 r. organizować zjazdy katolickie w Osny. Były one wielką pomocą i uzupełnieniem duszpasterstwa objazdowego. Ze wszystkich departamentów, które obsługiwał, organizował autokary na zjazdy katolickie do Osny. Urządzał tam spowiedź dla nich, wiedząc, że przy takich uroczystościach Polacy garną się do spowiedzi i Komunii świętej. Spotykało się to ze słowami zachęty ze strony biskupów polskich i francuskich. Biskup Jean Rupp (początkowo dla wiernych wschodnich obrządków we Francji, później bp Monaco, następnie abp i pronuncjusz w Iraku i urzędnik w Sekretariacie Stanu, †1983), uczestnicząc w zjeździe w 1955 r. mówił: „Idźcie wiernie za Jezusem, żyjcie według jego przykazań, módlcie się jak modlicie się w Polsce… Polacy to katolicy nie tylko z imienia lecz i z głębokiego przekonania … Polacy zbierający się w Osny, przybywajcie tu z miejscowości, gdzie wiara zasypia, gdzie praktyka życia religijnego jest słaba. Kościół liczy na Was, na waszą gorącą wiarę, tą samą, jaką mają w Polsce Wasi bracia, którzy żyją pomiędzy tymi, co są bez Boga. Kościół liczy na polskich emigrantów, na Waszą wiarę, pracę, na Wasze dobre rodziny, w których żyje Bóg”. Ks. Wędzioch był niestrudzonym i niezmordowanym organizatorem zjazdów katolickich od 1945 do 1981 i wszystko robił, aby one wypadły jak najlepiej.
Opracował Stanisław TYLUS
Recogito, nr 78 (styczeń-czerwiec 2015)
