Prestiżowe paryskie muzea, mimo zniesienia większości zakazów, postanowiły opóźnić udostępnianie swoich zbiorów. Tymczasem swoje podwoje otworzyło Musée Bourdelle nieopodal Tour Montparnasse. Dzięki temu koneserzy duńskiej sztuki i symbolizmu mogli obejrzeć ekspozycję Les contes étranges de N. H. Jacobsen. Un Danois à Paris [Niesamowite opowieści N. H. Jacobsena. Duńczyk w Paryżu], poświęconą artyście, który w stolicy Francji spędził lata 1892-1902, oraz międzynarodowej grupie symbolistów gromadzących się wokół Antoine’a Bourdelle’a.
Wernisaż odbył się 28 stycznia 2020 roku. Prestiżu ceremonii przydała księżniczka Maria, synowa duńskiej królowej Małgorzaty, uczestnicząc w oficjalnym otwarciu ekspozycji. Jednak z powodu epidemii niedługo można było nacieszyć się sztuką ściśle związaną ze skandynawskim folklorem, ze światem legend i baśni, jakiemu największej popularności przydał Hans Christian Andersen.
Duńską secesję współtworzyli artyści fascynujący się kulturą i historią Francji, malarze Axel Hou (1860-1948), Jens Lund (1871-1924), Johannes Holbeck (1872-1903), malarka i litografka Henriette Hahn-Brinckmann (1862-1934), jak i rzeźbiarz Rudolph Tegner (1873-1950). Związani byli oni z pracownią głównego swojego mentora, Nielsa Hansena Jacobsena (1861-1941), usytuowaną przy bulwarze Arago, pod numerem 65, w 14. dzielnicy Paryża.
Atelier Jacobsena odwiedzali nie tylko jego rodacy. W kręgu duńskiego rzeźbiarza nie zabrakło Francuzów, wśród których wodził prym Antoine Bourdelle (1861-1929). Z Jacobsenem przyjaźnili się: ceramik Jean Carriès (1855-1894) i ilustrator Eugène Grasset (1845-1917). Inspiracją były prace malarzy-symbolistów Gustava Moreau (1826-1892) i Paula Gauguina (1848-1903). Dlatego na paryskiej ekspozycji, udostępniającej publiczności pokaźną liczbę dzieł z przełomu XIX i XX wieku, nie pominięto żadnego z liczących się twórców. W plejadzie kosmopolitycznego milieu niespodzianką okazały się dwie prace polskiego rzeźbiarza, Bolesława Biegasa (1877-1954).
Jacobsen, główny bohater paryskiej wystawy, miał dosyć wyrafinowany, a przy tym dwuznaczny gust. Oscylował pomiędzy makabrą i udziwnieniem. Jego wyobraźnię kształtowała przede wszystkim mitologia krajów Północy oraz legendy skandynawskie. Szerokiej publiczności znane są przede wszystkim trzy pokaźnych rozmiarów rzeźby: Śmierć i Matka (1892), Troll obwąchujący ciało chrześcijanina (1896) oraz Cień (1897). W konfrontacji z Głową Meduzy (1925) Bourdelle’a i reliefem Arnolda Böcklina, zatytułowanym Tarcza z głową Meduzy (1897) nie mówią o niczym innym, jak o nicości i nieodgadnionej zagadce śmierci, pokrewnej tematowi nocy.
Dla większości artystów skupionych wokół Antoine’a Bourdelle’a i Nielsa Hansena Jacobsena niemal wszystko było tajemnicą. Temat baśni i legend dominował nie tylko w rzeźbach. Malarstwo, rysunki i ceramika, podobnie jak rzeźba z przełomu XIX i XX wieku, to dowód jak wielką moc posiada nieraz to, co wpływa na oddziaływanie każdego symbolu.
Anna SOBOLEWSKA
Paryż, 21 czerwca 2020 roku
Anna Sobolewska – urodziła się w Białymstoku. Studiowała pedagogikę w Krakowie. Współpracowała między innymi z paryską Galerią Roi Doré i ukazującymi się we Francji czasopismami: „Głos Katolicki” i „Nasza Rodzina”. W roku 2015 w Éditions Yot-art wydała książkę Paryż bez ulic. Jocz, Niemiec, Urbanowicz i inni. Od ponad trzydziestu lat mieszka w Paryżu.
Recogito, rok XXI, czerwiec 2020
