Kiedy dotarł do mnie obszerny program obchodów Roku Pawła Edmunda Strzeleckiego od Ernestyny Skurjat-Kozek (organizatorki uroczystości) poprosiłam o przysłanie pamiątkowych fotografii z tamtejszych spotkań i wypraw śladami Strzeleckiego, aby napisać o tym dla czytelników „Recogito”. Serdecznie dziękuję za zdjęcia, a także za inspirację, aby życiorys podróżnika ująć także w wierszu Fraza dla odkrywcy.
Ernestyna Skurjat-Kozek ukończyła polonistykę w Poznaniu (UAM), następnie afrykanistykę w Warszawie; w latach 1971-1981 pracowała jako adiunkt na Wydziale Orientalistycznym UW. W latach 1981-1984 pracowała w Nigerii (Telewizja Channel 50, Enugu). W 1984 roku pojawiła się w Australii, tu przez pewien czas pracowała w Telewizji SBS. Stamtąd przeszła jako broadcaster/journalist do sekcji polskiej Radia SBS, gdzie pozostała do emerytury. Od 15 lat kieruje organizacją Kosciuszko Heritage Inc. W 2007 roku zajęła się promocją dziedzictwa Tadeusza Kościuszki i Pawła Edmunda Strzeleckiego oraz organizacją festiwali na Górze Kościuszki, podjęła też dialog z Aborygenami Monaro Ngarigo – tradycyjnymi kustoszami Mt Kościuszko. Stara się o nadanie statusu dziedzictwa kulturowego trasie, którą podążał Strzelecki na Górę Kościuszki, podejmuje też inne działania wydawnicze poświęcone wybitnemu podróżnikowi. Nie sposób od razu napisać o wszystkich projektach i przedsięwzięciach corocznych oraz jubileuszowych, przedstawię zatem tylko niektóre wątki.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ogłosił rok 2023 Rokiem Pawła Edmunda Strzeleckiego w 150 rocznicę jego śmierci. Organizacją i koordynacją obchodów w Australii zajęła się społeczność skupiona wokół Kościuszko Heritage, wspierana m.in. przez Komitet Kopca Kościuszki w Krakowie, Polską Fundację Kościuszkowską w Warszawie, Bibliotekę Raczyńskich w Poznaniu, ambasadę RP w Canberra i ambasadę australijską w Warszawie. Informacja o obchodach roku wybitnego Polaka i konkursie międzynarodowym dotarła już do wielu środowisk australijskich, a także na cały glob, który Strzelecki tak dzielnie okrążył. Wiedza o Strzeleckim ciągle się poszerza, trwają badania, na jaw wychodzą nowe fakty. W Irlandii utrwala się legenda Dobrego Samarytanina, który w czasie Klęski Głodu uratował od śmierci głodowej ponad 200 tysięcy dzieci. Warto dowiedzieć się, jak niezwykły był to człowiek – genialny samouk, biegły w wielu dziedzinach nauki, człowiek honoru wrażliwy na los drugiego człowieka. Był sojusznikiem i przyjacielem rdzennej ludności na różnych kontynentach, w tym australijskich Aborygenów. Po zakończeniu podróży badawczych osiadł w Londynie, gdzie stał się cenionym doradcą polityków, bankierów, admirałów i intelektualistów. Organizował masową emigrację do Australii, by dać szansę tym, którzy w swoim kraju cierpieli biedę. Cechowała go ciekawość rzeczy niepoznanych, otwarcie na tajemnicę.
Na jednym z przysłanych zdjęć widzimy piosenkarza Johna Hospodaryka (autora ballad o Strzeleckim i Kościuszce) z żoną i córką na szczycie Góry Kościuszki. Autorem zdjęcia był znany filmowiec Marek Kamma. Obaj już nie żyją, lecz pamięć o przebytej wspólnie drodze poznawania historii najświetniejszego z odkrywców i dobroczyńców pomaga poszerzać grono zainteresowanych.
Na innym zdjęciu grupa australijskich Polonusów z Zespołu Folklorystycznego LAJKONIK wnosi na szczyt góry trzy flagi: flagę australijskich Aborygenów, polską i australijską. Podczas niektórych imprez powiewa też flaga irlandzka, to na pamiątkę dzieci, które Strzelecki ocalił od głodowej śmierci dzięki swej niezwykłej inwencji i pomysłowości. Warto tu wspomnieć, że flaga aborygeńska została oficjalnie zaakceptowana przez rząd federalny w połowie 1995 roku. Zaprojektował ją dwie dekady wcześniej tubylczy artysta Harold Thomas; i jest ona od tamtej pory jednym z symboli narodowych Australii. Składa się z trzech elementów : czarnego koloru u góry symbolizującego rdzennych mieszkańców kontynentu, dolnego pasa w kolorze czerwonym odnoszącego się do ziemi australijskiej i ochry używanej w wielu tradycyjnych ceremoniach oraz żołtego koła pośrodku flagi oznaczającego słońce.
Szczegółowe informacje o Programie Roku Strzeleckiego oraz Międzynarodowym Konkursie znajdują się na stronie internetowej www.kosciuszkoheritage.com/150/. Z organizatorką można się skontaktować pisząc na adres: ernestyna@kosciuszkoheritage.com
Teresa TOMSIA
Teresa Tomsia (1951) – poetka, eseistka, animatorka kultury, autorka książek poetyckich, prozy dokumentalizowanej o deportacjach z nowogródzkiej ziemi (Dom utracony, dom ocalony, Wydawnictwo Poznańskie 2009), tekstów pieśni i scenariuszy. Publikuje wiersze i eseje na łamach „Toposu”, „Frazy” (cykl: W pamięci, w odbiciu), na paryskim polonijnym portalu www.recogito.eu. W ostatnich latach ukazał się zbiór jej szkiców literackich Niedosyt poznawania (WBPiCAK 2018), wybór wierszy W cieniu przelotnego trwania z posłowiem Jerzego Ł. Kaczmarka Powidoki przemijania (WBPiCAK 2021) oraz tomik Liryki przedostatnie (Flos Carmeli 2022). Mieszka w Poznaniu.
Recogito, rok XXIV, kwiecień 2023
