Dzięki informatorowi wydawanemu przez Fundację Notre-Dame, Fonds Cathédrale de Paris, można zajrzeć do okaleczonej pożarem sakralnej budowli. Jesienny, szósty już numer biuletynu informuje ofiarodawców o kolejnej fazie prac. Od lata tego roku koncentrują się one na zniszczonym przez pożar wnętrzu katedry.
Po stopniowym oczyszczaniu katedry, demontażu pierwszego, uszkodzonego ogniem metalowego rusztowania, zagrażającego stabilności murów, zakończono skomplikowaną ochronę transeptu. W tym celu rozpostarto nad nim ogromny „parasol”, mający chronić całość budowli przed opadami deszczu. Sprawia on wrażenie dachu i ma dwadzieścia metrów długości i czternaście metrów szerokości. Zbiórkę 1200 dębów potrzebnych do odtworzenia identycznego fleszu, którego pomysłodawcą i konstruktorem był Eugène Viollet-le-Duc, już zakończono. Od marca tego roku, od dwunastu do osiemnastu miesięcy, drzewo musi schnąć aby było do dyspozycji cieślów. Natomiast do zimy 2022 roku ma się odbyć selekcja i zbiórka 1000 drzew, które nie wymagają procesu suszenia, a potrzebne są odtworzenia drewnianego szkieletu chóru i naw.
Rytm prac – zapewnia Fundacja – stopniowo postępuje, ale efekty są widoczne i rozpoznawalne. Inicjatywę śledzenia tego, co się dzieje na terenie odbudowy, powierzono agencji Digibox. Posiada ona swój monitoring w pobliżu katedry, przy rue du Cloître Notre-Dame oraz quai de Montebello, instaluje na odpowiedniej wysokości aparaturę do robienia zdjęć i rejestruje w zaplanowanych odstępach czasu historyczne wydarzenie rekonstrukcji zniszczonej katedry. Od jesieni tego roku wysiłki wszystkich – wielkiej ekipy rekonstruktorów i specjalistów od renowacji – koncentrują się na przywracaniu splendoru wnętrzu świątyni.
Proces renowacji wspomagają ekspertyzy i działania historyków sztuki, scenografów, rysowników, pracowników muzeów i architektów. Brane jest pod uwagę połączenie wspólnego projektu, koncentrującego się na „osi liturgicznej”, której punktem centralnym jest ołtarz. Poczynając od baptysterium a kończąc na tabernakulum, wszystko musi być ze sobą powiązane. Należy też uwzględnić liczną rzeszę turystów i wiernych, jak i sposób przemieszczania się osób znajdujących się w katedrze.
Lista zniszczonych miejsc i przedmiotów jest długa. Trzeba przywrócić sprawność organom znajdującym się w części chóralnej, odtworzyć ambonę, odnowić ołtarz, a wraz z nim tabernakula, których w katedrze było kilka, no i oczywiście relikwiarz Cierniowej Korony. Nie można zapomnieć o przedmiotach liturgicznych, w tym o meblach świątynnych. Także bez instalacji oświetleniowej oraz dźwiękowej nie będzie mowy o funkcjonowaniu katedry.
Nowe tabernakulum ma zostać umiejscowione w głównym ołtarzu, u stóp rzeźby przedstawiającej Pietę. Wykonane ze szkła i złota, ma pomieścić całą rezerwę zakonsekrowanych podczas wszystkich Mszy świętych Hostii. Przed pożarem relikwiarz z Cierniową Koroną był przechowywany w Kaplicy Męki Pańskiej, a przy tak wielkiej liczbie pielgrzymów i wiernych był mało widoczny, zaś modlitwa w tym miejscu była utrudniona. Z ponownym otwarciem Notre-Dame relikwiarz zostanie umieszczony w przestrzeni tak zaprojektowanej, aby umożliwić wiernym spokojną modlitwę w jego pobliżu.
Nowy relikwiarz zastąpi ten, który w celu ratowania Cierniowej Korony został rozbity przez strażaków podczas dramatycznego wieczoru w kwietniu 2019 roku. Do jego wykonania zostało wybrane drzewo cedrowe. Tabernakulum i Cierniowa Korona są symbolem śmierci i życia. Przypominają człowiekowi, iż znajduje się wciąż w drodze, że ta droga to ,,podróż ku Zbawieniu”, dlatego też ta część przestrzeni musi stanowić harmonijną spoistość między chórem a obejściem za absydą.
Wielkie organy zainstalowane w 1969 roku przez Roberta Boisseau, w czasie pożaru zostały zniszczone przez ogień, a później przez wodę. Dlatego wymagały i czyszczenia, i naprawy. Te prace zaplanowano na kolejne miesiące.
Przywracając wygląd zewnętrzny katedrze – jak podkreśla arcybiskup Paryża abp Michel Aupetit – trzeba jednocześnie myśleć o jej „sercu”. Dlatego też zwraca się z prośbą o hojne datki. Na ten cel potrzeba 6 milionów euro. Wydatkami pokrywającymi prace aranżujące wnętrze katedry jest obciążona archidiecezja. Państwo francuskie odpowiada za finansowanie prac prowadzonych na zewnątrz budowli. Korzysta przy tym z hojności rodzimych i zagranicznych ofiarodawców. 2228 osób prywatnych i przedsiębiorstw ofiarowało 640 milionów euro, a więc do zebrania została nie tak bagatelna suma 5 milionów 300 tysięcy euro. Natomiast na prace restauracyjne 69000 ofiarodawców, w tym osoby prywatne, przedsiębiorstwa oraz wspólnoty społeczne, przekazały sumę 91 milionów 400 tysięcy euro z czego we wrześniu 2021 roku Fundacja zarezerwowała 86 milionów 100 tysięcy euro do dyspozycji francuskiego Ministerstwa Kultury, angażującemu placówki publiczne odpowiedzialne za prace rekonstrukcyjne w Notre-Dame.
Każda inicjatywa się liczy, tym bardziej, jeżeli wspiera budżet dotyczący tak rekonstrukcji, jak i wystroju wnętrza. Na przykład znana szwajcarska firma oferuje stylograf marki Caran d’Ache: długopis z wygrawerowanym napisem Zero des routes de France, z cenie 90 euro 75 centów; część pieniędzy uzyskanych z sprzedaży ma wesprzeć budżet paryskiej Fundacji. Wszystkie ofiary można składać internetowo na adres (korzystając jednocześnie z odpisu od podatku): don.fondationnotredame.fr/cathedrale; albo przesyłając czek z adnotacją: Fonds Cathédrale de Paris, na adres: Fondation Notre Dame, 10 rue du Cloitre Notre-Dame, 75004 Paris.
Anna SOBOLEWSKA
Paryż, październik 2021
Anna Sobolewska – urodziła się w Białymstoku. Studiowała pedagogikę w Krakowie. Współpracowała między innymi z paryską Galerią Roi Doré i ukazującymi się we Francji czasopismami: „Głos Katolicki” i „Nasza Rodzina”. W roku 2015 w Éditions Yot-art wydała książkę Paryż bez ulic. Jocz, Niemiec, Urbanowicz i inni. Od ponad trzydziestu lat mieszka w Paryżu.
Recogito, rok XXII, październik 2021
